«به‌منظور تنظیم و تعمیم و هدایت و امر بیمه در ایران و حمایت بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان و صاحبان حقوق آنها، همچنین به منظور اعمال نظارت دولت بر این فعالیت مؤسسه‌ای به نام بیمه مرکزی ایران طبق مقررات این قانون به صورت شرکت سهامی تأسیس می‌گردد.» و به این ترتیب بود که قانون تأسیس بیمه مرکزی کشور در ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ تصویب شد و از آن سال تا امروز بیمه مرکزی به عنوان مهمترین دستگاه اجرایی، نظارتی و سیاست‌گذار در صنعت بیمه کشور وارد عمل شد.
نهادی که در چند سال گذشته به سبب رشد اقتصاد دیجیتال در کشور و رشد کسب و کارهایی که مدل درآمدی متفاوتی از روند 50 سال گذشته داشتند همواره مورد نقد و نکوهش بوده است. موضوع مهمی که باید اذعان داشت نهاد ناظر در این یک مورد نقدها را شنید و سیگنال‌های لزوم تغییر را به خوبی دریافت کرد. در واقع آنچه در سالروز 53 سالگی بیمه مرکزی می‌توان گفت نقطه عطف رسیدن به باور تغییر است. روندی که در یک سال گذشته به وضوح در سیاست‌گذاری‌های این نهاد می‌توان مشاهده کرد.
آیین‌نامه فعالیت و تاسیس فناوربیمه‌ها؛ قدمی رو به جلو
در حال حاضر صنعت بیمه برای انطباق خود با شرایط جدید و تغییر فرایندهای کاری خود به شکل نوآورانه، در مسیر مهمی قرار گرفته است. این شرایط جدید که شامل تغییر سبک زندگی، نگرش و سطح انتظارات کاربران، ورود نسل‌های جدید آمیخته با تحولات دیجیتال، گسترش فناوری و نفوذ اینترنت است، محرک تحول فناورانه در صنایع مختلف بوده و صنعت بیمه نیز از این امر مستثنی نیست.
از این رو تحول در مدل کسب‌وکاری صنعت بیمه و ارائه طرح‌های نوآورانه مرتبط با زنجیره ارزش مشتری در تمامی فرایندهای صدور تا ارائه خسارت بیمه، مهمترین اهداف شرکت‌های اینشورتک در این مسیر عنوان شده؛ موضوعی که در راستای منافع شرکت‌های بیمه و مشتریان این صنعت است.
تحولاتی از جنس دگرگونی کانال‌های توزیع و فروش برپایه بهبود تجربه کاربری مشتری و ارائه خدمات ارزش افزوده در کنار محصولات بیمه‌ای، برخط‌کردن فرایندهای عملیاتی در صنعت بیمه، ارائه محصولات جدید بیمه‌ای یا سفارشی‌سازی برای هر بیمه‌گزار، ترکیب یا خردکردن بیمه‌ها برای مشتریان، تجزیه‌وتحلیل کلان‌داده‌ها، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاکچین و بسیاری از این حوزه‌ها که می‌تواند یک انقلاب بزرگ در صنعت بیمه ایجاد کند.
امروز فضای اینشورتکی سعی دارد دغدغه‌های صنعت بیمه را بشناسد و با استفاده از راهکارهای مبتنی بر فناوری به حل آنها بپردازد. شرکت‌های اینشورتکی در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش وارد فعالیت شده‌اند، اما حوزه‌ای که بیشتر مورد توجه جامعه اینشورتکی کشور قرار گرفته و توانسته جذب سرمایه هم داشته باشد، مراحل توزیع و بازاریابی و موضوع اصلاح کانال‌های فروش و ایجاد تجربه کاربری متفاوت برای مشتریان بیمه است. حوزه‌ای که در آن اینشورتک‌ها به کمک فناوری توانسته‌اند به‌دلیل سنتی‌بودن ماهیت فروش در شرکت‌های بیمه، تجربه کاربری متفاوتی برای مشتریان در ارائه محصولات بیمه‌ای ایجاد کنند.
درست در چنین فضایی یکی از بزرگترین چالش‌های حال حاضر صنعت بیمه در مسیر پیشروی به سمت نوآوری شکل گرفت که در یک سال گذشته با رویه‌ای متفاوت از قبل راهکارهایی برای برون‌رفت از آن از سوی متولیان امر در رگولاتوری صنعت در پیش گرفته شد. تدوین آیین‌نامه تاسیس و فعالیت شرکت های فناوربیمه و سوق دادن ایده های جدید در صنعت به سمت سندباکسی امن یکی از مهمترین اقداماتی است که بیمه مرکزی در یک سال گذشته در راستای اعلام حمایت از اکوسیستم نوآوری بیمه در پی گرفته است. موضوعی که در نگاه اول شاید کارکردی خاص برای نوآوران این عرصه در پی نداشت اما باید به این واقعیت اعتراف کرد تدوین چنین آیین نامه ای در پیکره سخت و سنگین بیمه مرکزی با قانونی به قدمت نیم قرن می‌تواند پیام آور روندی جدید و نوین در سیاست‌گذاری مدیران آن تلقی شود.
همه چالش‌هایی که فرصت هستند
چالش تعارض منافع بازیگران و کنشگران صنعت و احساس خطر از تحول دیجیتال، موضوعی است که نه‌تنها معطوف به صنعت بیمه بوده، بلکه در همه صنایع در برخورد با تحولات فناوری وجود دارد؛ چالشی که در هر صنعتی به فراخور چشم‌انداز و نگاه مدیران ارشد آن، راهکاری برایش در نظر گرفته می‌شود. نکته مهمی که مدیران ارشد رگولاتوری به آن توجه دارند و در چشم اندازه آینده باید برای عدم محدودکردن نوآوری و کاهش سرعت تحولات بازار به دنبال راهکارهایی جامع تر باشند؛ راهکارهایی که نه‌تنها باعث تعارضات مدیریتی نشود که در چنین فضایی هزینه نوآوری را مدام بالا و بالاتر نبرد تا جایی که دیگر نوآوری صرفه اقتصادی خود را از دست دهد.
تا پیش از یکی از بزرگترین چالش‌های نوآوری در این صنعت، کنارکشیدن شرکت‌های بیمه و نبود مداخله و حمایت آنها از فضای اینشورتکی است. گاه در مواردی که فضای اینشورتکی کشور و رگولاتوری به مشکل عمده‌ای برخورد می‌کنند، هیچ واکنشی از سمت این شرکت‌ها دیده نمی‌شود. این موضوع دقیقاً با پورتفوی شرکت‌ها و بزرگی ساختار شرکتی آنها رابطه مستقیم دارد. هر اندازه شرکت بیمه بزرگ‌تر و دارای پورتفوی بیشتر باشد، به همان اندازه فاصله با استارتاپ‌ها و تحول دیجیتال بیشتر می‌شود و هر اندازه این شرکت‌ها از دیجیتالیزه‌شدن فاصله می‌گیرند، به همان مقدار جامعه بیمه‌گزار از این اتفاق فاصله می‌گیرد. مسئله‌ای که با اصلاح آیین نامه 104 سرمایه‌گذاری و تشویق شرکت‌های بیمه به تخصیص سرمایه در حوزه‌های نوآورانه دورنمای روشنی از سوی بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای آن ترسیم شد.
استفاده‌نکردن از ظرفیت استارتاپ‌های بیمه‌ای، نبود سرمایه‌گذاری در تمام بخش‌های اینشورتکی، ناتوانی در نگهداشت استعدادها و نخبگان کشوری، وابستگی شرکت‌های بیمه به هسته مرکزی نرم‌افزاری بدون انعطاف و نداشتن آگاهی و نگرش دور از انتظار برخی مدیران به مقوله تحول دیجیتال برخی از چالش‌های مهم صنعت بیمه مدرن هستند.
در کنار اینها، برخی چالش‌های ذاتی این صنعت از قبیل اعتماد کم بیمه‌گزاران به شرکت‌های بیمه در حین ارائه خسارت، وضعیت نابسامان اقتصادی و گران‌بودن برخی خدمات بیمه‌ای برای اقشار کم‌درآمد، نبود شفافیت بندها و پوشش‌های بیمه‌ها برای بیمه‌گزاران، نبود محصولات بیمه‌ای جدید و به‌روزشده به فراخور نیاز حال حاضر جامعه و داده‌های کنونی کشور، بالابودن نرخ حق بیمه‌ها به‌دلیل هزینه‌های سنگین توزیع در کانال‌های فروش فعلی و همچنین اجرای سنتی فرایندها در شرکت‌های بیمه و… چالش‌هایی هستند که تک‌تک آنها هزینه و زمان قابل توجهی می‌طلبند تا بتوانند از تهدید به یک فرصت تبدیل شوند.
آنچه از نهاد ناظر انتظار می‌رود
در همین راستا بدون شک نقش رگولاتوری در ایجاد آرامش بازار انکارناپذیر است. امکان تهیه و طراحی نقشه‌راه تحول دیجیتال به کمک فضای اینشورتکی برای رگولاتوری مهیاست. در وهله اول باید رگولاتور نقش درست خود در این صنعت را بازآفرینی کرده و از واردشدن به فضای کسب‌وکاری خودداری کند. در این شرایط می‌تواند با بهره‌گیری از مدیران جوان و خوش‌فکر فعال در حوزه دیجیتال، چه در شرکت‌های بیمه و چه در استارتاپ‌های اینشورتکی، نسبت به ترسیم نوآوری اقدام کند. یکی از بزرگترین مأموریت‌های رگولاتوری در این بخش، ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذاری است. بخش کلانی از تحولات دیجیتال صنعت بیمه می‌تواند به‌واسطه سرمایه‌گذارانی از خارج از این صنعت رقم بخورد و این ارزش‌افزوده‌ای است که می‌تواند عملی شود.
