وقتی تلخی قند به جان بیماران دیابتی می‌نشیند / مصوبه پوشش بیمه داریم اما زیرساخت و اجرا نه!

رنجی که بیماران دیابتی و اطرافیان آنان تجربه می‌کنند تنها به ذات بیماری محدود نمی‌شود. پای صحبت‌شان که می‌نشینی، خیلی زود متوجه می‌شوی که این همه دغدغه‌شان نیست. این روزها مهم‌ترین موضوع، تهیه دارو و انسولین است که خانواده‌های بیماران دیابتی را نگران‌تر از قبل کرده است.‌

« زمانی که قیمت دارو بالا می‌رود یا چند ماهی پیدا نمی‌شود باید برای تهیه آن به هر قیمتی تن بدهیم. چیزی گران‌بهاتر از جان عزیزمان هست؟ چند وقت پیش یکی از دوستان پدرم که  دیابت داشت به خاطر افت قندش رفت تو کُما و فوت کرد. خیلی برای دارو این روزها مشکل داریم. مشکل اینجاست که بیمه هم داروهای جدید را قبول نمی کند. اگر بتوانیم با سختی زیاد برای یک دوره دارو را تهیه کنیم، برای تهیه دوره‌های بعد به مشکل می‌خوریم.» فشار زیادی که افراد مبتلا به دیابت برای تهیه‌ی داروهای جدید تجربه می‌کنند، گاه باعث می‌شود سراغ داروهای قدیمی‌تر بروند یا نتوانند به شکل مرتب دارو را استفاده کنند. اتفاقی که در هر دو حالت، خطرهای زیادی را برای آنان به همراه دارد.

بیمه ابزاری برای مهار سونامی  

۵۰ هزار مرگ خاموش در سال. آماری است که به تازگی رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم از شمار فوتی‌های هر سال بیماران دیابتی در کشور داده است. با شمار ۱۴ درصد مبتلا به دیابت از جمعیت بالای ۲۵ سال کشور که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند. آماری که نشان از یک سونامی بزرگ در کشور دارد. توفانی سهمگین که در سال‌های اخیر به سبب تغییر سبک زندگی و… خانواده‌های ایرانی را درگیر خود کرده است.

البته جدای بحث تامین دارو که تمامی گروه‌های بیماران خاص را در سال‌های اخیر تحت تاثیر خود قرار داده است، امروز می‌توان یکی از مهم‌ترین چالش‌های گروه بیماران دیابتی را سر باز زدن بیمه‌های پایه سلامت از پوشش دارویی این گروه برشمرد.

در دی ماه سال ۱۴۰۰ شورای عالی بیمه طی مصوبه‌ای دستور بازنگری برای خدمات بیمه‌ای برای بیماران دیابتی را صادر کرد اما با گذشت نزدیک به سه سال از این مصوبه برای پوشش بیمه پایه داروهای خوراکی دیابت، تاکنون پوشش این بسته از جمله داروهای امپاگلیفلوزین، سیتاگلیپتین و لیناگلیپتین اجرایی نشده است.

این در حالی است که در برنامه توسعه ششم – بند ج ماده ۷۰ – به صراحت در رابطه با تدوین و ابلاغ بسته حمایت و تعهد سازمان‌های بیمه گر پایه از سوی وزارت بهداشت تعیین تکلیف شده بود. از سوی دیگر در تبصره ۱۷ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۰ نیز بر پوشش بیمه‌ای دارو و خدمات جدید از مسیر شورای عالی بیمه سلامت کشور با اولویت داروها ی تولید داخل، مقرر شده بود که با رعایت ضوابط تمامی جوانب بررسی و تعیین سطح و شمول خدمات، بسته خدمات بیماران مبتلا به دیابت ارتقا یابد.

بیمه به شرط آموزش

شورای عالی بیمه در مصوبه‌اش برای پوشش بیمه‌ای داروی‌های بیماران دیابتی یک شرط خاص لحاظ کرده بود. این شورا به دلیل حساسیت موضوع استمرار خودمراقبتی در بیماران دیابتی و اهمیت تغییر سبک زندگی در این بیماران، استفاده از پوشش‌های بیمه‌ای با اولویت تولید داخلی را منوط به گذراندن دوره‌های آموزشی برای بیماران کرد. به این بهانه که بیماران بعد از گذراندن دوره‌های اشاره‌شده می‌توانند برای تهیه دارو از پوشش بیمه‌های پایه استفاده کنند.

این شرط برای داروهای سیتاگلیپتین، لیناگلیپتین و امپاگلیفلوزین تعیین شده است که مقرر شد بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی که معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خود عهده‌دار برگزاری آن بود، هر یک از بیماران تا سقف ۳۰ درصد از هزینه‌ها را پرداخت کنند و سایر هزینه‌ها را بیمه‌های سلامت پایه عهده‌دار شوند.

با این وجود، این طور که شواهد نشان می‌دهند با توجه به گذشت نزدیک به سه سال از این مصوبه و مشکلات مربوط به نبود زیرساخت انتقال داده‌های مربوط به آموزش بیماران به سازمان‌های بیمه‌گر، شرط «منوط به گذراندن دوره آموزش» برای بیمارانی که عموماً آموزش دیده هستند، میسر نشده و دسترسی بیماران نیازمند به درمان مناسب با وجود تمایل سیاست‌گذار برقرار نشده است.

این در حالی است که با همه نیاز بیماران دیابتی به این سه داروی تولید داخلی که از نظر دستورالعمل مصرف پیچیدگی‌های کمتری دارند، منوط به گذراندن دوره های آموزشی شده ولی دارویی مانند انسولین دتمیر با همه پیچیدگی‌های مصرفی، بدون شرط آموزش با پوشش بیمه ای ۹۰ درصد در دسترس بیماران قرار می‌گیرد.

این موضوع را می‌توان از زاویه دیگری هم بررسی کرد. داروهای ساخت داخل، به‌صرفه‌تراند و سبب کاهش خروج ارز از کشور می‌شوند. به‌نظر می‌رسد این موضوع کمترین هم‌سویی با سیاست‌های حمایت از تولید داخل ندارد.

مسئله اینجاست که تعلل در اجرای مصوبه شورای عالی بیمه با وجود دستور مستقیم سازمان برنامه بودجه و … به سبب اوضاع نابسامان اقتصادی عموم مردم به خصوص بیماران خاص و ناتوانی آن‌ها در تامین هزینه‌های درمان، می‌تواند لطمه‌های جبران‌ناپذیری به سلامت جامعه وارد کند و سونامی دیابت را به بلایی خانه‌برانداز تبدیل کند.