بیمه و بانک

چرا بیمه با بانک فرق دارد؟/ تفاوت‌های سرمایه‌گذاری در بیمه با دیگر صنایع مالی

https://faraabime.com/p=1053

مرتضی حسنی عقدا، عضو هیئت‌عامل و معاون مدیرعامل در بخش اقتصادی و پشتیبانی بیمه پاسارگاد / یکی از مهم­‌ترین عوامل ایجاد فضای مناسب برای هر گونه فعالیت فردی، اجتماعی، ملی و حتی بین‌المللی، امنیت است. شاید بدون اغراق بتوان ادعا کرد برخورداری از پوشش بیمه، دردسترس­‌ترین و مطمئن‌­ترین راهکار اقتصادی برای ایجاد امنیت است

از مصادیق امنیت فردی، پوشش­‌های بیمه درمانی، عمر و پس­‌انداز، بازنشستگی و فوت را می‌­توان نام برد. در سطح امنیت اجتماعی می­‌توان به بیمه­‌های اتومبیل (ثالث، بدنه و حوادث راننده) و بیمه‌­های مسئولیت اشاره کرد. بیمه‌­های مهندسی، آتش سوزی و… را می‌­توان در گروه امنیت ملی و پوشش­های حمل‌ونقل و اتکائی را در سطح بین‌المللی قرار داد. البته این یک نوع طبقه‌بندی استاندارد نیست و تنها بیانگر ابعاد مختلف بیمه، جایگاه و اهمیت آن است.

قبل از تصویب قوانین بیمه و تاسیس شرکت‌­های بیمه ایرانی حسب ضرورت، پای شرکت‌­های بیمه خارجی در اقتصاد ایران باز شده بود. به‌درستی در سال‌های اولیه قرن سیزدهم ( 1310 به بعد ) همزمان با تغییرات سیستم حکومتی و تاسیس سازمان­‌های کلیدی، برنامه‌ریزی و رشد صنایع با تاسیس شرکت بیمه ایران، نقش صنعت بیمه در جامعه پررنگ‌­تر شد. این روند توسعه‌­ای­ با آغاز دهه پنجاه تا انقلاب اسلامی، رقابت جدیدی را در تاسیس و راه‌اندازی شرکت­‌های بیمه رقم زد. در چنین شرایطی، ضرورت تاسیس نهاد ناظری به‌عنوان بیمه مرکزی شکل گرفت.

پس از انقلاب، هر چند در نوع مالکیت دولتی و خصوصی شرکت­‌های بیمه اختلاف نظرهایی وجود داشت ولی درنهایت کلیه شرکت‌­های بیمه، ادغام و ملی شدند. اما در سال‌­های پایانی دهه هفتاد، مهم‌ترین راهکار توسعه و رشد صنعت بیمه، بازگشت به بازار رقابتی، آزادسازی صنعت بیمه و خصوصی‍‌سازی در چارچوب اصلاح قوانین انجام پذیرفت. صرف نظر از فرایند تاسیس و تاریخچه صنعت بیمه در ایران، متناسب با رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هم‌راستا با الزامات سبک جدید زندگی، بیمه در بین اقشار مختلف جامعه نفوذ بیشتری پیدا کرد که از جمله می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. با توسعه حوزه فعالیت دولت و تغییر مشاغل از کشاورزی و دامداری به صنایع و راه‌­اندازی کارخانه‌­ها و جذب کارگران، نیازهای فردی که به آن اشاره شد، جایگاه ویژه‌­ای پیدا کرد. قطعاً کارمندان و کارگران که به‌عنوان نیروی مولد جامعه در خدمت کارفرمایان قرار داشتند چه در قالب بیمه‌­های اجتماعی و چه در بیمه‌­های بازرگانی، مطالبه‌­گر پوشش­‌های بیمه‌­ای شدند.
  2. کارفرمایان نیز درقبال کارکنان و سایر آحاد جامعه مسئول بوده و از یک‌سو در نقش بیمه‌گزار برای بیمه‌شدگان و از سوی دیگر به‌عنوان مالکین صنایع درقبال ماشین‌آلات، تجهیزات و خدمات، از انواع پوشش‌­های بیمه‌­ای مانند مسئولیت، آتش‌سوزی، باربری و… بهره‌­مند شدند.
  3. گروه دیگری از بیمه‌­ها که شامل بیمه­‌های اتومبیل به‌خصوص بیمه شخص ثالث است، از دو بعد ضروری به نظر می­‌رسد. اول مالکین و راکبین وسایل نقلیه درقبال حوادث، نسبت به اموال و اشخاص ثالث مسئول هستند. دوم آسیب‌دیدگان از حوادث که در بروز حادثه نقش نداشته و در معرض حادثه قرار گرفته­‌اند، نیازمند جبران خسارات و غرامت هستند. این ارتباط دو طرفه به‌نوعی حتی خارج از اختیار مالکین وسائط نقلیه، یک اجبار عمومی و قانونی و حافظ منافع و امنیت اجتماعی شهروندان است.
  4. در سطح کلان نیز بسیاری از پروژ­های ملی، در صنایع مختلف از جمله نفت، گاز و انرژی، مهندسی و حمل‌ونقل داخلی و خارجی در چارچوب قوانین بین‌المللی ملزم به پوشش بیمه‌­ای هستند.

با توجه به مراتب مذکور، جایگاه بیمه در سطوح مختلف جامعه نه تنها یک اجبار قانونی بلکه یک الزام عقلانی هستند.

نوآوری در صنعت بیمه

نوآوری در صنعت بیمه مستلزم دارابودن اطلاعات، اختیارات و مجهزبودن به دانش روز است. درحال حاضر این فضا کمتر وجود دارد و تنها محدود به ایده‌­های تعدیل‌شده نسبت به طرح­‌ها و بیمه­‌های متداول است.

اصولا بیمه یک صنعت وارداتی است که بر پایه تجارب و دانش فنی استوار است. با توجه به عدم وجود ارتباط موثر بازار بیمه داخلی با خارج، در چند دهه اخیر، نوآوری اگر به معنی طراحی رشته­‌ها، موضوعات و… باشد متاسفانه فاصله معناداری با فضای کسب‌وکار بین‌الملل پیدا کرده است. اگر منظور از نوآوری در حوزه فناوری باشد، باید اذعان کرد، بخش فناوری، پیشرو سایر صنایع بوده و به کمک بیمه­‌ها آمده است. در گذشته نه چندان دور بیمه را آمیخته‌­ای از اصول و مفاهیم مالی، بیمه‌­ای و اقتصادی می­‌دانستند، لیکن امروز با توجه به حجم گسترده فناوری اطلاعات، این عنصر به سایر عناصر اضافه شده و تفکیک آن از صنعت بیمه قابل تصویر نیست.

جایگاه نرم‌افزارها و سیستم‌های ستادی در بیمه و مقایسه آن با بانک

اساس دانش اکچوئری یا محاسبات فنی بیمه برای تعیین نرخ حق بیمه، برآورد خسارات، ذخایر فنی و سایر عوامل موثر در فعالیت بیمه‌­ای مستلزم دسترسی به آمار و اطلاعات، تحلیل‌­های دقیق و کارشناسی است. هرچند که به نظر می‌­رسد با رشد فزاینده هوش مصنوعی، این بازار در آینده نزدیک مورد تهدید قرار گیرد ولی در هر صورت بانک‌­های اطلاعاتی و نرم‌افزارهای تحلیل­گر رونق بیشتری خواهند یافت. در صنعت بیمه اصولا اطلاعات از پایین‌ترین سطح تماس با مشتریان یعنی نمایندگان و شعب، جمع­‌آوری می­‌شود و تجمیع اطلاعات در ستاد انجام می‌­گیرد. بدیهی است نیازهای نرم‌افزاری و سیستم­‌های فناوری ستاد و شعب، متفاوت ولی در یک‌سو است.

درکنار این‌­ها سایر نرم‌افزارها که به‌صورت غیرمستقیم، نیازها و بازخوردهای مشتریان و بازار را جمع‌­آوری و ارزیابی می‌­کنند، رکن دیگری است که تکمیل‌کننده مبنای تحلیلی و طراحی برنامه­‌های استراتژیک شرکت‌­های بیمه خواهد بود.

در بسیاری از موارد، بیمه­‌ و بانک‌­ در یک گروه قرار گرفته و مقایسه می‌­شوند ولی از نظر ماهیت و فرایندهای عملیاتی غیر از اینکه هر دو گروه در قالب موسسات مالی طبقه‌بندی می­‌شوند، کمتر شباهتی با هم دارند.

ماهیت جمع‌­آوری منابع مالی و سرمایه‌گذاری در شرکت‌­های بیمه اساسا هیچ شباهتی با بانک‌­ها ندارد. منابع بانک‌­ها عموما تجمیع منابع مازاد مشتریان، به‌منظور ایجاد ارزش‌افزوده است. حال آنکه از دید بیمه‌گزاران یا مشتریان بیمه، پرداخت حق بیمه هزینه‌­ای است برای پوشش امنیت در شرایط خاص. در بانک­‌ها منابع مشتریان امانتی است که در قالب قرارداد مشخص در اختیار بانک قرار دارد و اصل و فرع آن با درخواست مشتری مسترد می­‌شود ولی در بیمه جز در موارد خاص، حق بیمه قابل استرداد نیست. درصورت بروز شرایط خسارت یا غرامت، چندین برابر حق بیمه دریافتی جهت قرارگرفتن بیمه‌گزار در وضعیت قبل از وقوع حادثه پرداخت می­‌شود.

این موضوع، نمونه‌­ای از جمله مواردی است که مبین تفاوت منابع بیمه و بانک و همچنین تعهدات آنها درقبال مشتریان است. از دیدگاه سرمایه‌گذاری نیز همین موضوع صادق است؛ یعنی بانک همواره درقبال مشتریان، تعهداتی دارد که قابل محاسبه بوده و سرمایه‌گذاری­ آنها کاملا مشخص باشد. ولی در صنعت بیمه تعهدات کاملا برآوردی بوده و دقت محاسبات ذخایر فنی می­‌تواند تا حدود زیادی برآورد تعهدات بیمه را پیش‌بینی کند.

در هر صورت این تعهدات نه از نظر زمان و نه از نظر مبلغ، قطعی نیست و شرکت­‌های بیمه باید پرتفوی سرمایه‌گذاری مناسبی را طراحی کنند که تامین‌کننده هر گونه شرایط فوق‌العاده و غیرقابل پیش‌بینی را بکند. سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات به‌خصوص بیمه‌­های زندگی، شاید مهم‌­ترین و اساسی‌­ترین بخش برای تعریف صحیح مفاهیم و دقیق محاسبات در برنامه‌نویسی و ارائه خدمات به مشتریان است.

در بیمه­‌های زندگی، تحت عنوان مشارکت در منافع، بیمه‌گزاران و بیمه‌شدگان، در منافع حاصل از سرمایه‌گذاری با شرکت­های بیمه مشارکت داشته و به‌صورت مستقیم، ذخایر ریاضی و ارزش بازخرید بیمه‌نامه آنها تحت تاثیر قرار می­‌گیرد. از نظر شرکت­‌های بیمه، صدور یک بیمه‌نامه چه با روش‌های سنتی یا فروش الکترونیکی از هر یک از درگاه­‌ها آغاز سفری در دنیای محاسبات و خدمات است که شاید تعهدات آن، سال­‌ها در عملکرد شرکت‌های بیمه تاثیرگذار باشد.

این نوشتار پیش از این در فصلنامه فناوری‌هالی مالی داتین منتشر شده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *