یکی از شاخص‌های مهم برای سنجش سلامت مالی شرکت‌های بیمه، نسبت بدهی به دارایی است. این نسبت نشان می‌دهد که چه مقدار از دارایی‌های شرکت از طریق بدهی تأمین شده است. اگر وضعیت بدهی شرکت‌های بیمه بیش ازحد بالا باشد، ریسک مالی شرکت افزایش می‌یابد و ممکن است شرکت با مشکلات نقدینگی و توان پرداخت بدهی‌های خود مواجه شود. از سوی دیگر، اگر این نسبت بیش‌ازحد پایین باشد، نشان‌دهنده آن است که شرکت نتوانسته از ظرفیت بدهی برای رشد و افزایش سودآوری خود به‌درستی استفاده کند.
به‌طورکلی، میانگین نسبت بدهی به دارایی در شرکت‌های بیمه خصوصی در ایران حدود ۸۵ درصد است. یعنی از هر ۱۰۰ ریال دارایی، ۸۵ ریال بدهی وجود دارد که سطح مناسبی برای تعادل مالی شرکت محسوب می‌شود. اما این نسبت در همه شرکت‌ها یکسان نیست و برخی از شرکت‌ها وضعیت بحرانی‌تری دارند.
شرکت‌های با بالاترین بدهی نسبت به دارایی
بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه در ابتدای سه‌ماهه چهارم ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که بیمه حکمت صبا بالاترین نسبت بدهی به دارایی را دارد. این شرکت ۱۴ هزار میلیارد ریال دارایی دارد، اما در مقابل نزدیک به ۱۸ هزار میلیارد ریال بدهی ثبت کرده است. به‌عبارت‌دیگر، نسبت بدهی به دارایی این شرکت بیش از ۱۲۰ درصد است که برای یک شرکت خصوصی بسیار خطرناک محسوب می‌شود. این بدان معناست که حتی اگر بیمه حکمت صبا تمام دارایی‌های خود را برای پرداخت بدهی‌هایش بفروشد، همچنان ۲۰ درصد کمبود منابع خواهد داشت که سرمایه‌گذاران آن را در معرض زیان قرار می‌دهد.
همچنین، این شرکت ۳ هزار میلیارد ریال سرمایه دارد، اما درعین‌حال با ۷ هزار میلیارد ریال زیان انباشته مواجه است. این وضعیت حکایت از ورشکستگی عملیاتی و ریسک بسیار بالای سرمایه‌گذاری در این شرکت دارد.
شرکت‌های بزرگ با نسبت بدهی بالا و رو به ریسک
علاوه بر بیمه حکمت صبا، شش شرکت بیمه‌ای بزرگ دیگر دارای نسبت بدهی به دارایی بالای ۹۰ درصد هستند:
بیمه معلم: ۹۶ درصد
بیمه دی: ۹۴ درصد
بیمه سینا و تجارت نو: ۹۳ درصد
بیمه سامان: ۹۱ درصد
بیمه نوین: ۹۰ درصد
این شرکت‌ها در منطقه پرخطر مالی قرار ندارند، اما سطح بالای بدهی آن‌ها نشان می‌دهد که باید مدیریت ریسک خود را تقویت کنند تا از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود. و در آینده نزدیک و بدون مدیریت قطعا ریسک بالایی خواهند داشت.
شرکت‌های با بدهی پایین و مدیریت محافظه‌کارانه
در مقابل، بیمه ایران معین کمترین نسبت بدهی به دارایی را در بین شرکت‌های بیمه‌ای دارد. این نسبت در ۴۳ درصد گزارش‌شده که نشان‌دهنده مدیریت محافظه‌کارانه در استفاده از منابع مالی است.
این وضعیت نشان می‌دهد که بیمه ایران معین در استفاده بهینه از بدهی و دارایی‌ها چندان موفق نبوده است. این شرکت ۴۲ هزار میلیارد ریال دارایی دارد، اما تنها ۱۸ هزار میلیارد ریال بدهی از محل ذخایر بیمه‌ای دارد که نشان‌دهنده ضعف در فروش بیمه‌نامه و عدم بهره‌برداری از دارایی‌های خود است.
مدیریت متعادل ریسک در برخی شرکت‌ها
بررسی وضعیت سایر شرکت‌های بیمه نشان می‌دهد که برخی شرکت‌ها نسبت بدهی به دارایی خود را در محدوده متعادل ۷۰ درصد نگه‌داشته‌اند. از جمله: بیمه البرز، بیمه زندگی خاورمیانه، بیمه پارسیان و بیمه پاسارگاد.
این شرکت‌ها بیشترین تمرکز خود را روی بیمه‌های عمر و زندگی گذاشته‌اند که سودآوری بالایی دارد و به همین دلیل نسبت بدهی آن‌ها در محدوده مناسب ۷۰ درصد باقی‌مانده است. مدیریت بهینه پورتفوی بیمه‌ای و کنترل ریسک ذخایر بیمه‌ای در این شرکت‌ها، باعث شده تا از یک‌سو سطح بدهی خود را در وضعیت مطلوبی نگه‌دارند و از سوی دیگر، سودآوری پایدارتری داشته باشند.
و در نهایت؛
وضعیت بدهی شرکت‌های بیمه در ایران بسیار متنوع است. برخی از شرکت‌ها مانند بیمه حکمت صبا در وضعیت بحرانی قرار دارند و در معرض ورشکستگی هستند، درحالی‌که برخی دیگر مانند بیمه ایران معین به دلیل مدیریت بسیار محافظه‌کارانه، نتوانسته‌اند از دارایی‌های خود برای رشد و توسعه استفاده بهینه کنند.
در مقابل، برخی شرکت‌ها مانند بیمه پاسارگاد، البرز و پارسیان با تمرکز بر بیمه‌های عمر و زندگی و مدیریت مناسب بدهی، توانسته‌اند توازن بهتری بین دارایی و بدهی خود برقرار کنند.
برای جلوگیری از بحران‌های مالی در شرکت‌های بیمه، مدیریت بهینه ریسک، افزایش شفافیت مالی و نظارت دقیق بر ساختار بدهی شرکت‌ها ضروری است. شرکت‌هایی که بدهی بالایی دارند، باید برنامه‌ای برای کاهش ریسک مالی خود تدوین کنند، درحالی‌که شرکت‌هایی که بدهی پایینی دارند، باید از دارایی‌های خود برای توسعه و افزایش سودآوری استفاده بهتری ببرند.
