شرکتهای بیمه با منابعی که جمع‌آوری می‌کنند، سرمایه‌گذاری‌های مفیدی انجام می‌دهند تا بتوانند سودآوری مناسبی داشته باشند. این سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های سهام، اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اجرای عملیات عمرانی، ساختمانی و مستغلات انجام می‌شود.
بررسی عملکرد شرکتهای بیمه خصوصی و بورسی نشان می‌دهد که در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳، مجموع سرمایه‌گذاری‌های این شرکت‌ها به ۱۲۷۱ هزار میلیارد ریال رسیده است. این سرمایه‌گذاری‌ها تا پایان سه‌ماهه سوم سال جاری، بالغ بر ۱۳۹ هزار میلیارد ریال درآمد برای صنعت بیمه ایجاد کرده‌اند.
اما این سرمایه‌گذاری‌ها بر اساس بخش‌نامه‌های خاصی انجام می‌شود. آیین‌نامه شماره ۹۷ که آیین‌نامه سرمایه‌گذاری موسسات بیمه در سال ۱۳۹۲ مصوب شده به روشنی در این باره توضیح می‌دهد.
یکی از حوزه‌های مهم سرمایه‌گذاری، بخش مستغلات و املاک است. اگرچه شرکتهای بیمه معمولاً تمایل چندانی به ورود گسترده به این بخش ندارند، اما همچنان بخشی از سرمایه‌گذاری خود را به پروژه‌های عمرانی، ساختمانی و خرید املاک اختصاص می‌دهند. در ۹ ماهه منتهی به ۳۰ آذر ۱۴۰۳، شرکتهای بیمه در مجموع حدود ۴۵ هزار میلیارد ریال در بخش مستغلات سرمایه‌گذاری کرده‌اند که معادل ۳ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های آنها است.
تخلفات در سرمایه‌گذاری‌های ملکی: بیمه میهن در معرض ریسک بالا
بر اساس آیین‌نامه شماره ۹۷ بیمه مرکزی، شرکتهای بیمه مجاز نیستند بیش از ۲۵ درصد از مجموع حقوق صاحبان سهام و ذخایر فنی خود را در بخش مستغلات سرمایه‌گذاری کنند. با این حال، بررسی عملکرد بیمه میهن نشان می‌دهد که این شرکت به طور قابل‌توجهی از این محدودیت تخطی کرده است.
بررسی ارقام سرمایه‌گذاری بیمه میهن در آذر ۱۴۰۳:
– کل سرمایه‌گذاری شرکت: ۱۲۶۵ میلیارد ریال
– سرمایه‌گذاری در املاک: ۶۴۷۶ میلیارد ریال
– حقوق صاحبان سهام: ۴۳۹۴ میلیارد ریال
– ذخایر فنی (ریاضی): ۸۹۳ میلیارد ریال
– مجموع حقوق صاحبان سهام و ذخایر فنی: ۵۲۸۷ میلیارد ریال
– حد مجاز سرمایه‌گذاری در املاک (۲۵٪ از ذخایر فنی و حقوق صاحبان سهام): حدود ۱۳۲۱ میلیارد ریال
بنابراین، تخلف بیمه میهن در این حوزه محرز است. این شرکت در حالی که مجاز به سرمایه‌گذاری حداکثر ۱۳۲۱ میلیارد ریال در بخش مستغلات بوده، بیش از ۶۴۷۶ میلیارد ریال در این بخش سرمایه‌گذاری کرده است که بیش از پنج برابر سقف تعیین‌شده در آیین‌نامه ۹۷ است.
آیین‌نامه‌ها برای سرمایه‌گذاری‌های شرکت های بیمه چه می‌گوید؟
بخش‌های از آیین‌نامه شماره 97 درباره سرمایه‌گذاری‌ها می گوید:
ماده ۲- سرمایه‌گذاری‌های مجاز از محل ذخایر ریاضی سهم نگهداری موسسه بیمه و نصاب هر یک از آنها به شرح زیر است:
۱- سپرده‌گذاری در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی ج.ا.ایران حداقل ۲۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد ذخایر ریاضی.
تبصره – سپرده‌گذاری بیش از ۲۰ درصد منابع این بند، نزد مؤسسات اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی ج.ا.ایران، مجاز نیست. همچنین، سپرده‌گذاری نزد یک بانک یا موسسه اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی ج.ا.ایران بیش از ۳۰ درصد مجموع سپرده‌گذاری‌های انجام‌شده از محل این بند مجاز نیست.
۲- خرید اوراق مالی اسلامی از قبیل اوراق مشارکت دارای تضمین دولتی و اوراق مشارکت دارای تضمین بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی ج.ا.ایران و شرکتهای تامین سرمایه، اسناد خزانه اسلامی، اوراق مرابحه، اوراق صکوک و اوراق اجاره حداکثر ۲۰ درصد ذخایر ریاضی.
تبصره – سرمایه‌گذاری در یک نوع اوراق مالی اسلامی بیش از ۲۵ درصد منابع موضوع این بند مجاز نیست.
۳- خرید سایر ابزارهای پولی و مالی مورد تأیید بانک مرکزی ج.ا.ایران و یا سازمان بورس و اوراق بهادار از قبیل اوراق گواهی سپرده بانکی و اوراق مشتقه حداکثر ۱۰ درصد ذخایر ریاضی.
تبصره- سرمایه‌گذاری در یک نوع ابزار پولی و مالی بیش از ۵۰ درصد منابع موضوع این بند مجاز نیست.
۴- خرید سهام شرکتهای پذیرفته‌شده نزد شرکت بورس اوراق بهادار تهران یا شرکت فرا بورس ایران حداکثر ۴۰ درصد ذخایر ریاضی.
تبصره ۱- سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت بیش از ۱۰ درصد منابع موضوع این بند مجاز نیست.
تبصره ۲- سرمایه‌گذاری در سهام طبقه‌بندی‌شده مربوط به یک صنعت (طبق دسته‌بندی سازمان بورس و اوراق بهادار) بیش از ۳۰ درصد منابع موضوع این بند مجاز نیست.
۵- خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت‌شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار حداکثر ۲۰ درصد ذخایر ریاضی.
۶- مشارکت در طرح‌ها و یا اجرای عملیات عمرانی و ساختمانی و املاک و مستغلات با هدف کسب سود حداکثر ۳۵ درصد ذخایر ریاضی.
تبصره- سرمایه‌گذاری در یک طرح و یا هر عملیات عمرانی یا ساختمانی یا املاک و مستغلات، بیش از ۲۰ درصد منابع موضوع این بند مجاز نیست.
ماده ۳- سرمایه‌گذاری‌های مجاز از محل مجموع حقوق صاحبان سهام و سایر ذخایر فنی (کلیه ذخایر فنی به‌استثناء ذخایر ریاضی) سهم نگهداری موسسه بیمه و نصاب هر یک از آنها به شرح زیر است:
۱- سپرده‌گذاری در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی ج.ا.ایران حداقل ۲۰ درصد و حداکثر ۷۰ درصد مجموع حقوق صاحبان سهام و سایر ذخایر فنی.
بر اساس همین آیین‌نامه، شرکتهای بیمه باید بر این اساس تلاش کنند تا میزان سرمایه‌گذاری‌های خود را مشخص کنند. ولی در برخی از شرکت‌ها مانند بیمه میهن این رویه رعایت نمی‌شود، اما بیمه مرکزی که خود این دستورالعمل‌ها را نوشته و باید آنها را اجرا کند در برابر این تخلفات ساکت است.
از سوی دیگر شرکت های که در ملک بیشترین سرمایه‌گذاری را داشتند، کمتر از دیگر شرکت‌ها درآمد را داشتند. به همین دلیل مهمترین اصل برای سرمایه‌گذاری‌ها که همان نقدشوندگی است در بین برخی از شرکتهای بیمه رعایت نشده است.
