با ظهور اپلیکیشن‌ها و گسترش شبکه‌های اجتماعی، بازار مشاغل مجازی داغ شده، اما این سبک از اشتغال هنوز خود را با برخی قواعد شغلی وفق نداده است. با افزایش و گسترش مشاغل اینترنتی، برقرار کردن پوشش بیمه برای شاغلین در این مشاغل به یکی از موضوعات قابل توجه تبدیل شده است.
حال سؤال اینجاست که سازمان‌های بیمه‌گر، از جمله سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر برای جذب این کسب و کارهای مجازی به عنوان بیمه‌پرداز، چه برنامه‌ها و راهکارهایی دارد؟
میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی، درخصوص توسعه پوشش بیمه در جامعه به ویژه برای مشاغل پلتفرمی در گفت‌‌وگو با ایران گفت: «همه افراد جامعه باید از پوشش بیمه‌ای برخوردار شوند. این امر در مورد شاغلان در سکوهای اینترنتی هم صدق می‌کند چرا که نوعی از اشتغال است و غالباً رابطه مزدبگیری به‌صورت مجازی برقرار است.»
میرهاشم موسوی، با اعلام اینکه براساس برآوردها 3 تا 4 میلیون نفر بدون بیمه در سکوهای پلتفرمی مشغول به کار هستند، اظهارداشت: «براساس اصل 29 قانون اساسی، همه آحاد جامعه باید از پوشش بیمه برخوردار شوند و در این میان، فعالان شاغل در سکوهای مجازی با احتساب افراد تحت تکفل‌شان، یعنی حدود 12 میلیون نفر، از پوشش بیمه محروم هستند.»
مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به اینکه در قانون برنامه هفتم توسعه، این‌گونه مشاغل جزو بیمه‌های اختیاری قرار گرفته است، عنوان کرد: «درحال تلاش برای ایجاد بسترهای قانونی لازم برای شاغلان در کسب و کارهای مجازی چه به صورت اجباری و چه به‌طور اختیاری هستیم. وظیفه ما در تأمین‌اجتماعی پوشش بیمه‌ای این افراد است و به فوریت و به شکل رسمی و قانونی به سراغ سکوهای اینترنتی خواهیم رفت.»
آیا چالش بیمه کسب‌وکارهای مجازی حل خواهد شد؟
در این میان از مهم‌ترین چالش‌های بیمه کسب‌وکارهای مجازی می‌توان به برخی خلأهای قانونی در سایر حوزه‌ها، رویههای اداری دست و پاگیر، نبود نمایندگی این قبیل از شاغلین و نداشتن آگاهی نام برد که این چالش‌ها ناشی از ناهمگونی ماهیتی مشاغل پلتفرم‌های دیجیتال و نداشتن تعریف مناسب از رابطه کارگری-کارفرمایی برای آنهاست.
تجارب سایر کشورها به ویژه کشورهای توسعه‌یافته که سیستم های حمایت اجتماعی توسعه‌یافته‌تری دارند نیز حاکی از آن است که در تلاش برای دستیابی به پوشش کامل و مکفی تأمین اجتماعی برای فریلنسرها (کارهای پروژه‌ای) و به‌طور مشخص در حوزه اقتصاد پلتفرمی، کشورها با چالش‌های مختلفی نظیر تنظیم‌گری، احراز رابطه کارگری – کارفرمایی، محل کار (مکان محور)، تعیین استاندارد میزان دستمزد و ساعت کار و… مواجه بوده‌اند و در این زمینه اقدامات گوناگونی از قبیل تنظیم مقررات خاص، تعریف مجدد و طبقه‌بندی نیروی کار پلتفرمی در قالب افراد خوداشتغال و افراد در استخدام کارفرما و… انجام داده‌اند.
به گفته مسئولان درحال حاضر، پس از برگزاری جلسات با هیئت نظارت بر اصناف و اتحادیه کسب و کارهای مجازی، با تشکیل کارگروه مشترک با اداره کل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، موارد مرتبط با بیمه مشاغل پلتفرمی و بیمه کسب‌وکارهای مجازی درحال بررسی است که نتایج، پس از نهایی شدن، اعلام خواهد شد؛ وعده‌ای که شمار فراوان صاحبان کسب‌وکارهای مجازی در انتظار تحقق آن نشسته‌اند.
